W Polsce brak regionalnych innowatorów

Badanie Regional Innovation Scoreboard 2016 (RIS 2016) dotyczy innowacyjności na poziomie regionalnym w krajach Unii Europejskiej. Jedynie Cypr, Estonia, Łotwa, Litwa, Luksemburg i Malta zostały uwzględnione tylko na poziomie krajowym, jako że w państwach tych nie istnieje regionalny szczebel administracyjny. W porównaniu z bardziej ogólną analizą European Innovation Scoreboard (EIS), przedstawiającą innowacyjność na poziomie całej gospodarki państw członkowskich, RIS skupione na ich regionach dostarcza więcej informacji dotyczących wdrażania rozwiązań innowacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach. W RIS 2016 wykorzystano dane dotyczące 12 spośród 25 wskaźników zastosowanych w EIS2016 w odniesieniu do 214 regionów w Europie.

Jak powiedziała na prezentacji wyników RIS Corina Cretu, komisarz ds. polityki regionalnej, nie tylko na poziomie państwowym, ale i regionalnym w państwach członkowskich działają strategie inteligentnej specjalizacji, które pomagają w optymalnym wykorzystaniu ich konkurencyjnych zasobów w zakresie badań naukowych i innowacji oraz w poszukiwaniu nowych możliwości współpracy między środowiskiem biznesowym i akademickim. "Strategie te torują drogę dla innowacyjnych, długoterminowych inwestycji wspieranych ze środków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz, w miarę możliwości, innych unijnych źródeł finansowania. Przyczynia się to w dużym stopniu do przechodzenia w Europie na gospodarkę opartą na wiedzy" - zauważyła komisarz Cretu.

Podobnie jak w przypadku EIS2016, także w badaniu RIS2016, poszczególne regiony Europy sklasyfikowano w następujących kategoriach: : regionalni liderzy innowacyjności (ang. regional innovation leaders, 36 regionów), regionalni silni innowatorzy (ang. regional strong innovators, 65 regionów), regionalni umiarkowani innowatorzy (ang. regional moderate innovators, 83 regiony) oraz słabi regionalni innowatorzy (ang. regional modest innovators, 30 regionów).

Klasyfikacja RIS 2016 w dużej mierze odpowiada klasyfikacji EIS2016, co oznacza iż niemal wszyscy regionalni liderzy innowacyjności oraz silni innowatorzy regionalni znajdują się w krajach, które w analizie innowacyjności krajów Unii Europejskiej i Europy, jaką jest EIS2016 znalazły się na pozycjach liderów innowacyjności lub silnych innowatorów. Podobnie z regionami o umiarkowanych i słabych wynikach w zakresie innowacji - znalazły się one w państwach tak właśnie zaklasyfikowanych w European Innovation Scoreboard 2016.

Oznacza to, że wskaźniki liderów innowacji oraz silnych innowatorów wykazało stosunkowo niewiele regionów w Europie. Istotnie, wszystkie 36 regionów sklasyfikowanych jako regionalni liderzy innowacyjności w UE znajduje się w zaledwie siedmiu krajach Unii: Danii, Finlandii, Francji, Niemczech, Holandii, Szwecji i Wlk.Brytanii.

W większości krajów nie występują duże różnice między poziomem innowacji w regionach, co świadczy o tym, że regionalne i krajowe wyniki w zakresie innowacji są powiązane. Większe różnice w niektórych państwach świadczą o tym iż istnieją regionalne centra doskonałości. Występują one także w krajach regionalnych umiarkowanych innowatorów: we Włoszech należą do nich regiony Piemont i Friuli-Wenecja Julijska, w Hiszpanii País Vasco, a na Słowacji Bratislavský kraj.

Jednak w Austrii, Belgii, Bułgarii, Republice Czeskiej, Węgrzech, Irlandii i Rumunii wszystkie regiony należą do tej samej grupy wyników, a w 12 państwach istnieją tylko dwie różne grupy regionów sklasyfikowanych ze względu na poziom innowacji. Jedynie w czterech dużych państwach członkowskich (Francja, Niemcy, Włochy i Hiszpania) istnieją trzy różne grupy wyników.

Jak wykazuje analiza przeprowadzona w ciągu ostatnich 9 lat, w przypadku 70 proc. regionów stopień innowacyjności nie zmienił się, choć w grupie silnych i umiarkowanych innowatorów wyniki regionów na ogół się poprawiały, natomiast, co ciekawe, pogarszały się dla regionalnych liderów innowacyjności i słabych innowatorów. Tak więc silni i umiarkowani innowatorzy nadrabiają dystans w stosunku do regionów-liderów innowacji, podczas kiedy te spoczywają na laurach.

W trakcie pierwszy 7 lat analizy wyniki poprawiły się we wszystkich grupach innowacji w 175 regionach. Jednak w czasie ostatnich 2 lat niezależnie od poziomu innowacji wyniki w 154 regionach uległy pogorszeniu. należy to zawdzięczać wprowadzeniu wskaźników w zakresu małych i średnich przedsiębiorstw w 2012 roku: udziału innowacyjnych krajowych MŚP, MŚP współpracujących z innymi MŚP, MŚP wprowadzających innowacyjne produkty lub procesy oraz MŚP wprowadzających innowacje w zakresie marketingu lub organizacji.

Sześć technologii określonych mianem kluczowych technologii prorozwojowych (ang. Key Enabling Technologies, KETs) stanowi niejednokrotnie o wynikach regionów - specjalizacja w ich zakresie jest pozytywnie powiązana z regionalnymi wynikami w zakresie innowacji, szczególnie w dziedzinie materiałów zaawansowanych, biotechnologii przemysłowej, fotoniki i zaawansowanych technologii produkcyjnych.

W przypadku wszystkich kluczowych, z wyjątkiem zaawansowanych technologii produkcyjnych, specjalizacja zwiększała się w przypadku regionalnych silnych i umiarkowanych innowatorów oraz zmniejszała się w przypadku regionalnych liderów innowacyjności. Mniej innowacyjne regiony zwiększyły zatem swoją specjalizację, tworząc podstawę do ewentualnej poprawy w przyszłości swoich wyników w zakresie innowacji.

Marek Wenden

Ocena regionów Polski pod względem ich innowacyjności jest dość surowa. Dziewięć z nich zaliczono do grupy umiarkowanych innowatorów, zaś resztę - do innowatorów słabych.

Łódzkie
jest regionem z grupy regionalnych umiarkowanych innowatorów. Wskaźnik innowacji dla regionu wzrósł o 9 proc. w porównaniu z ostatnim badaniem sprzed 2 lat. Siłą regionu w porównaniu ze średnią UE28 są wydatki na innowacje bez badań i rozwoju, szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie. Z kolei regionalną słabością są innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów oraz wydatki na badania i rozwój sektora biznesowego.

Mazowieckie
- jest sklasyfikowane jako regionalny innowator umiarkowany, ze wskaźnikiem innowacji o 2 proc. wyższym niż dwa lata temu. Siłą regionu to szkolnictwo wyższe, wydatki sektora publicznego na badania i rozwój, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz zatrudnienie w przemyśle opartym na wiedzy. Słabościami z kolei - małe innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów oraz współpraca innowacyjnych MSP z innymi firmami.

Małopolskie
- jest zaliczone do grupy umiarkowanych innowatorów, choć wskaźnik innowacji jest tu o 2 proc. niższy niż dwa lata temu. Podobnie jak w przypadku Mazowieckiego, siła regionu to szkolnictwo wyższe, wydatki sektora publicznego na badania i rozwój, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz zatrudnienie w przemyśle opartym na wiedzy. Słabości to brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów oraz współpraca innowacyjnych MSP z innymi firmami.

Śląskie
- to umiarkowany innowator. Tu wskaźnik innowacji jest aż o 8 proc. niższy niż przed dwoma laty. Stosunkową siłą regionu w porównaniu ze średnią UE28 są szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie, wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Słabością zaś: innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów oraz niskie wydatki sektora publicznego na badania i rozwój.

Lubelskie
- zaliczono do grupy regionów słabych innowacyjnie, mimo oprawy o 4 proc. wskaźnika innowacji w stosunku do stanu sprzed 2 lat. Siłą regionu w porównaniu ze średnią dla UE28 są szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Słabość to małe innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach, niskie wydatki sektora biznesowego na badania i rozwój oraz niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów.

Podkarpackie
- to według RIS2016 region umiarkowanie innowacyjny z 3 proc. wzrostem wskaźnika innowacji w stosunku do stanu sprzed 2 lat. jak wskazuje wykres, siłą regionu w stosunku do średniej UE28 są szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie, wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Słabość zaś - małe innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach, mała liczba wniosków patentowych i niskie wydatki sektora publicznego na badania i rozwój.

Świętokrzyskie
- jest słabym innowatorem, z 8 proc. spadkiem wskaźnika innowacji w stosunku do stanu sprzed dwóch lat. O stosunkowej sile regionu, biorąc pod uwagę średnią UE28 stanowią szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie, wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. O słabości zaś decydują niskie wydatki sektora biznesowego i publicznego na badania i rozwój oraz innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach.

Podlaskie
- to region umiarkowany innowacyjnie, za to jego wskaźnik innowacji przez dwa lata wzrósł o rekordowe 22 proc. W stosunku do średniej UE28 najbardziej przyczyniły się do tego wyniki takich wskaźników jak szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie, wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Ale słabości regionu to przede wszystkim nikła liczba patentów, małe innowacje marketingowe i organizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów.

Wielkopolska
- to ku zaskoczeniu region słaby innowacyjnie i to ze znaczącym bo 9 proc. spadkiem wskaźnika innowacyjności, w ciągu ostatnich dwóch lat.
O ile siła regionu to nieomal już tradycyjnie w polskich regionach: szkolnictwo wyższe, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie i wydatki na innowacje bez badań i rozwoju, o tyle jego słabością brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów oraz współpraca innowacyjnych MSP z innymi firmami.

Zachodniopomorskie
- to region sklasyfikowany jako umiarkowanie innowacyjny, choć w ciągu ostatnich dwóch lat wskaźnik innowacji spadł tam o 3 proc. W stosunku do średniej UE28 jego siłą jest eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie, wykształcenie wyższe mieszkańców i wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. O słabości stanowią niskie wydatki sektora publicznego i prywatnego na badania i rozwój oraz brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach.

Dolnośląskie
- jest także regionem umiarkowanie innowacyjnym, z 3 proc. wzrostem wskaźnika innowacji w ostatnich dwóch latach.
W stosunku do średniej krajów UE28 o sile regionu decydują wykształcenie wyższe, duże zatrudnienie w działach gospodarki opartych na wiedzy oraz eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie. Słabość regionu to przede wszystkim brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, niska sprzedaż nowych innowacyjnych produktów i niskie wydatki sektora publicznego na badania i rozwój.

Opolskie
- jest słabym innowatorem z największym w całej Polsce bo 10 proc. spadkiem wskaźnika innowacyjności w ciągu ostatnich dwóch lat. Mimo tego region ma pewne przewagi w stosunku do średniej UE28. Stanowią je wykształcenie wyższe mieszkańców, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Natomiast o słabościach decyduje liczba zgłoszeń patentowych, niskie wydatki sektora publicznego na badania i rozwój oraz brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach.

Kujawsko-Pomorskie
- także zostało ocenione jako słaby innowator z dużym, bo 7 proc. spadkiem wskaźnika innowacyjności w czasie ostatnich dwóch lat. Jednak region ma swoje silne strony w stosunku do średniej UE28,a stanowią je tradycyjnie już wyższe wykształcenie, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz wydatki na innowacje bez badań i rozwoju. Słabości regionu to brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, brak współpracy innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw z innymi firmami oraz niskie wydatki sektora publicznego na badania i rozwój.

Warmińsko-Mazurskie
- to także słaby innowator; tutaj w ciągu dwóch lat wskaźnik innowacji spadł także o 7 proc. Region ma pewne mocniejsze strony w porównaniu ze średnią UE28. Stanowią je wykształcenie wyższe mieszkańców, wydatki na innowacje bez badan i rozwoju oraz eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie. Słabości też są tradycyjne - to brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, mała liczba zgłoszeń patentowych i niskie wydatki sektora biznesowego na badania i rozwój.

Pomorskie
- jest regionem umiarkowanym innowacyjnie, z podobnie umiarkowanym bo 1 proc. spadkiem wskaźnika innowacji w ostatnich dwóch latach. Siłą tego regionu w stosunku do średniej UE28 jest wykształcenie wyższe mieszkańców, eksport produktów średnio i wysokozaawansowanych technicznie oraz stosunkowo wysokie zatrudnienie w działach produkcji opartych na wiedzy. Słabości są takie, jak w innych regionach brak innowacji marketingowych i organizacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach i współpraca innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw z innymi firmami, ale także samo wdrażanie innowacji w MSP.