Sektor MŚP z dużym potencjałem wzrostu

Firmy zatrudniające od 10 do 249 osób, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw, wciąż stanowią relatywnie niewielki wkład w PKB kraju, co znów daje przestrzeń do działania dla nowych przedsiębiorców zanim gospodarka osiągnie stan nasycenia.

Na 1000 Polaków przypada 1,9 przedsiębiorstwa, co jest najgorszym wynikiem w całej Unii Europejskiej. Autorzy raportu wskazują, że najwięcej firm na tysiąc mieszkańców działa w Luksemburgu, Niemczech, Austrii i krajach bałtyckich. Na Węgrzech, które w ostatnim czasie stanowią dla Polski pewnego rodzaju benchmark w wielu sprawach gospodarczych, współczynnik ten wynosi 2,8.

Jednakże, trzeba wziąć pod uwagę, że w raporcie wyłączono z sektora MŚP mikroprzedsiębiorstwa, które znacząco różnią się charakterem i skalą działalności.

Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw z punktu widzenia całej gospodarki jest jednak - zdaniem autorów - bardzo ważny.

Z jednej strony MŚP inwestują w większym stopniu w ludzi, pozytywnie tym samym wpływając na rynek pracy, z drugiej zaś charakteryzują się stosunkowo wysoką skłonnością do rozwoju i inwestycji w badania i rozwój.

- MŚP w dużo większym stopniu inwestują w zatrudnienie, w ludzi. Efektem tego jest większy udział wydatków na fundusz płac. Małe i średnie przedsiębiorstwa przekazują nawet 30 proc. więcej na wynagrodzenia niż duże firmy - mówi Adam Czerniak, główny ekonomista Polityka Insight.

Małe i średnie przedsiębiorstwa w latach 2005-2014 rosły średnio w tempie zbliżonym do wzrostu gospodarczego Polski i ich udział w PKB utrzymał się na zbliżonym poziomie. Co ciekawe, rozwój MŚP był głównym motorem napędowym polskiej gospodarki przed kryzysem finansowym 2008/2009 r.

- Istotna rola sektora MŚP opiera się na trzech składowych: zatrudnieniu, inwestycjach produktywności. MŚP adaptują modele rozwoju firm dużych i wraz z rozwojem uczą się jak prowadzić biznes, wprowadzają innowacje procesowe na poziomie mikro w zakresie wynagradzania, dystrybucji, zarzadzania, itp. Poprzez zwiększanie efektywności rośnie produktywność - dodaje Czerniak.

Chociaż wydatki na badania i rozwój (B+R)rosną, to wciąż są one na niskim poziomie. W 2013 r. polskie firmy wydały tylko 0,17 proc. przychodów na B+R, co jest siódmym najniższym wynikiem w UE, a odsetek ten jest np. cztery razy wyższy na Węgrzech i osiem razy wyższy w Słowenii. Tym niemniej, MŚP odpowiada za 33,6 proc. łącznych wydatków na badania i rozwój. Rosły wyraźnie wydatki firm średnich (0,22 proc. przychodów w 2013 r.), które pod względem innowacyjności zaczęły doganiać firmy duże (0,25 proc. przychodów w 2013 r.).

Związane jest to jednak nie z samą niechęcią firm do inwestowania w ten segment działalności, ale - jak tłumaczy główny ekonomista Polityka Insight - problem leży głównie w problemach z finansowaniem (im mniejsze kłopoty z dostępem do finansowania, tym większy odsetek firm inwestujących na B+R) i trudnościach z dostępem do wykwalifikowanych pracowników. - Im firma jest bardziej skłonna do inwestycji w badania i rozwój, tym ma większe trudności ze znalezieniem odpowiedniej kadry, która będzie te rozwiązania wdrażać - tłumaczy Czerniak.

MŚP na główne bariery rozwojowe często wskazują obciążenia podatkowe, administrację skarbową, regulacje rynku pracy i niestabilność polityczną. W porównaniu do średniej unijnej znacznie rzadziej natomiast problemem jest niedostępność finansowania. Polskie firmy, także z sektora MŚP coraz częściej zaczynają patrzeć i myśleć globalnie, szukać swojego miejsca poza granicami kraju, korzystać z dostępnych rozwiązań i źródeł wsparcia.

Co ważne sektor MŚP ponad trzy razy chętniej niż duże przedsiębiorstwa korzysta z kredytów bankowych - wynika z raportu. To znów determinuje w pewnym stopniu potrzebę dostosowania się banków do potrzeb sektora i wyjście z odpowiednią ofertą naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców.

- Małe i średnie firmy stoją przed licznymi problemami, które można przy odpowiednim podejściu wyeliminować. Dużą barierą jest brak wykwalifikowanej kadry, dostępność pracowników. Jednakże, aby się to zmieniło potrzebne jest kompleksowe podejście i zmiana sposobu myślenia. Rola banków nie ogranicza się już tylko do dystrybucji kredytów. Coraz częściej mówi się o wsparciu kompleksowym. Podpisujemy umowy z uczelniami, organizujemy warsztaty i szkolenia dla przedsiębiorców, pomagamy w szukaniu nowych rynków zbytu, w eksporcie i imporcie.

Biznes przenosi się do internetu, co znów wymaga transformacji modelu biznesowego, który działa w świecie realnym, na rozwiązania dostosowane do rynku online - powiedział podczas spotkania z dziennikarzami Feliks Szyszkowiak, członek zarządu Banku Zachodniego WBK, zarządzający Pionem Bankowości Małych i Średnich Przedsiębiorstw.

Bartosz Bednarz