PSD2: Co z kontrowersyjną metodą dostępu do banku?
Rynek czeka na stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego, które powinno rozjaśnić jakie reguły na rynku płatniczym mają obowiązywać w okresie przejściowym, czyli do całkowitego wdrożenia unijnej dyrektywy PSD2 oraz jej wszystkich regulacji wykonawczych i technicznych.
Prace nad tymi europejskimi przepisami i towarzyszące im kontrowersje pokazują jak ścierają się różne interesy i modele biznesowe, bo w praktyce to walka o to, kto zyska, a kto straci na otwarciu rynku usług płatniczych.
Pod koniec listopada Komisja Europejska opublikowała ostateczną wersję kluczowych wytycznych technicznych czyli RTS-ów (o ich skutkach i o zamęcie prawnym pisaliśmy m.in. w artykułach: Unijne regulacje bankowe sieją strach oraz Idą zmiany na rynku platności).
Dyrektywa PSD2 ma obowiązywać od połowy stycznia 2018 roku, ale RTS-y (w większości) w 18 miesięcy od ich przyjęcia (muszą zostać zaaprobowane przez Parlament Europejski).
Ten rozjazd czasowy powoduje zamęt, bo nie do końca wiadomo jaki jest stan prawny w okresie przejściowym. Dlatego EBA (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, od ang. European Banking Authority) opublikował 19. grudnia ubiegłego roku opinię, w której stara się rozjaśnić sytuację.
- Proces wprowadzania całości przepisów związanych z dyrektywą unijną PSD2 jest skomplikowany, bo przepisów wykonawczych i regulacji technicznych do tej dyrektyw jest aż 12, a RTS-y to tylko jeden z nich. Tymczasem dyrektywa wchodzi w życie 12 stycznia 2018 roku, a jej techniczne wytyczne czyli RTS-y 18 miesięcy później. To jest problem zarówno ustrojowo - prawny jak i praktyczny, który EBA poprzez swoje stanowisko próbuje rozwiązać - mówi Piotr Gałązka, dyrektor przedstawicielstwa Związku Banków Polskich w Brukseli.
EBA zauważa, że praktyczna interpretacja przepisów PSD2 jest problematyczna zarówno dla uczestników rynku usług płatniczych jak i dla lokalnych nadzorców. W opublikowanej obszernej opinii są porady dotyczące okresu przejściowego od terminu implementacji PSD2 do wejścia w życie regulacji delegowanych oraz wytycznych.
- Opinia EBA pomaga zaadresować część wątpliwości trapiących rynek od dłuższego czasu. Trzeba mieć jednak świadomość że nie jest to dokument rozstrzygający wszelkie problemy interpretacyjne. Bardzo ważne, że EBA potwierdziła, że w okresie przejściowym nie obowiązują RTS w zakresie silnego uwierzytelnienia, a dostawcy prowadzący rachunki (co dotyczy przede wszystkim banków) nie muszą udostępniać dedykowanego interfejsu API. To duże ułatwienie dla banków - będą one mogły w tym okresie stabilnie przejść przez proces dostosowania do wymogów techniczno-operacyjnych PSD2 -podkreśla Łukasz Łyczko, radca prawny w PwC Legal.
Jak zauważa Piotr Gałązka, opinia EBA jest skierowana przede wszystkim do nadzorów lokalnych jako organów posiadających odpowiednie kompetencje w poszczególnych krajach. Ma ono źródło w samej dyrektywie PSD2, która stanowi, że w okresie przejściowym nadal będą mogły być stosowane praktyki, które nie były zakazane przez lokalne prawo.
Jeden z punktów dotyczy też podejścia do bardzo kontrowersyjnej metody, czyli tzw. screen scrapingu ( umożliwiającego bezpośredni dostęp podmiotu trzeciego do rachunku klienta, który w tym celu udostępnia swój login i hasło). W niektórych krajach on funkcjonuje, ale w Polsce na stosowanie tej metody nie zezwalała Komisja Nadzoru Finansowego, wydając w 2015 roku rekomendację i zwracając m.in. uwagę, że prowadzi to do naruszenia warunków korzystania z bankowości internetowej.
Ostatecznie klasyczny screen scraping po wejściu w życie RTS-ów nie będzie mógł być stosowany. Natomiast w okresie przejściowym, w opinii EBA korzystanie z metody "screen scraping" jest dozwolone pod warunkiem, że lokalne prawo nie zakazywało takiego działania przed 12 stycznia 2016.
Po publikacji EBA, wysłaliśmy w tej sprawie pytania do KNF.
- Urząd KNF przygotowuje obecnie komunikat dotyczący oczekiwań nadzorczych w odniesieniu do okresu przejściowego w zakresie implementacji PSD2, który będzie odnosił się do kwestii wskazanych w zapytaniu. Komunikat zostanie opublikowany w styczniu 2018 roku - odpowiada Jacek Barszczewski, rzecznik KNF.
Na to stanowisko czeka rynek.
- Dla sektora bankowego kluczowe będzie więc stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego - jak pamiętamy KNF wydał rekomendację przeciwną stosowaniu screen scrapingu - mówi Piotr Gałązka, przedstawiciel ZBP.
W tym kontekście istotne będzie też czy formalnie rekomendacja nadzoru jest traktowana jako twarde prawo czy jedynie jako zalecenie. W Polsce praktyka pokazała, że rekomendacje KNF były respektowane przez podmioty nadzorowane jak twarde prawo.
EBA zapowiedziała też stworzenie mechanizmu Q&A (pytania i odpowiedzi) dotyczącego kwestii związanych z PSD2. Miałby zostać stworzony na początku 2018 i pozwalałby uczestnikom na zadawanie pytań EBA.
- Odpowiedzi EBA na te pytania miałyby być publiczne. Byłoby to bardzo użyteczne rynkowo narzędzie - podkreśla Łukasz Łyczko.
Wprowadzanie PSD2 pokazuje jak z dyrektywy, której przyświecał dobry cel, czyli zwiększeniu konkurencji na rynku płatności, można stworzyć przepisy, w których gąszczu gubią się ci, których one bezpośrednio dotyczą. Komisja Europejska, która jest ich twórcą nie ułatwia zadania.
- Wcześniejsza praktyka pokazała, że Komisja Europejska unikała odpowiedzi na konkretne pytania dotyczące stosowania poszczególnych zapisów dyrektywy. Formalnie ostatecznym organem, który może rozstrzygnąć problemy interpretacyjne jest natomiast Trybunał Sprawiedliwości UE - mówi Piotr Gałązka. Jak dodaje, problem interpretacyjny jest tymczasowy i powinien zniknąć w drugiej połowie 2019 roku, kiedy zaczną obowiązywać RTS-y (nie wymagają implementacji, bo wchodzą w życie bezpośrednio).
Monika Krześniak-Sajewicz
